Khai thác Sự khác biệt Giữa Futures và Perpetual
Khai Thác Sự Khác Biệt Giữa Futures Và Perpetual
Chào mừng bạn đến với thế giới giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử, một lĩnh vực năng động và đầy tiềm năng. Là một nhà giao dịch chuyên nghiệp, tôi hiểu rằng việc nắm vững các khái niệm cơ bản là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đạt được thành công bền vững. Trong số các công cụ phái sinh phổ biến nhất, Hợp đồng Tương lai (Futures) và Hợp đồng Vĩnh cửu (Perpetual Contracts) thường gây nhầm lẫn cho người mới bắt đầu.
Bài viết này được thiết kế để làm sáng tỏ những khác biệt cốt lõi giữa hai loại hợp đồng này, trang bị cho bạn kiến thức cần thiết để đưa ra quyết định giao dịch sáng suốt.
Giới Thiệu Chung Về Hợp Đồng Phái Sinh Tiền Điện Tử
Trước khi đi sâu vào sự khác biệt, chúng ta cần hiểu bản chất của hợp đồng phái sinh. Hợp đồng phái sinh là các công cụ tài chính có giá trị bắt nguồn từ một tài sản cơ sở (underlying asset) – trong trường hợp này là tiền điện tử như Bitcoin hoặc Ethereum. Chúng cho phép các nhà giao dịch đầu cơ vào sự biến động giá mà không cần sở hữu tài sản thực tế.
Có hai loại hợp đồng tương lai tiền điện tử phổ biến nhất trên thị trường hiện nay:
1. Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Futures Contracts). 2. Hợp đồng Vĩnh cửu (Perpetual Futures Contracts).
Sự khác biệt chính nằm ở cơ chế thanh toán và thời hạn đáo hạn.
Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Futures Contracts)
Hợp đồng tương lai tiền điện tử truyền thống hoạt động rất giống với hợp đồng tương lai trên các thị trường tài chính truyền thống (như hàng hóa hoặc chỉ số chứng khoán).
1. Đặc Điểm Cốt Lõi
Hợp đồng tương lai truyền thống được xác định bởi ba yếu tố chính:
- **Ngày Đáo Hạn (Expiration Date):** Đây là đặc điểm phân biệt quan trọng nhất. Một hợp đồng tương lai luôn có một ngày hết hạn cụ thể trong tương lai. Khi ngày này đến, hợp đồng phải được thanh toán.
- **Giá Thanh Toán (Settlement Price):** Vào ngày đáo hạn, hợp đồng sẽ được thanh toán dựa trên giá thị trường tại thời điểm đó. Việc thanh toán có thể là bằng tiền mặt (thường là stablecoin) hoặc giao tài sản cơ sở thực tế (ít phổ biến hơn trong tiền điện tử).
- **Mục Đích:** Chúng thường được sử dụng để phòng ngừa rủi ro (hedging) cho các vị thế nắm giữ tài sản trong tương lai hoặc để đầu cơ với một khung thời gian xác định.
2. Cơ Chế Thanh Toán và Đảo Vị Thế
Nếu bạn giữ một vị thế mua (long) hợp đồng tương lai đến ngày đáo hạn, bạn sẽ nhận được tài sản cơ sở (hoặc giá trị tương đương). Mặt khác, nếu bạn giữ vị thế bán (short), bạn sẽ phải giao tài sản cơ sở.
Điều quan trọng là, nếu nhà giao dịch muốn duy trì vị thế của mình qua ngày đáo hạn, họ buộc phải đóng vị thế hiện tại và mở một vị thế mới trên một hợp đồng có ngày đáo hạn xa hơn. Quá trình này gọi là "cuộn" (rolling over) hợp đồng.
3. Ưu và Nhược Điểm
| Ưu Điểm | Nhược Điểm |
|---|---|
| Cung cấp cơ chế phòng ngừa rủi ro rõ ràng theo thời gian. | Có ngày đáo hạn, buộc nhà giao dịch phải hành động (đóng hoặc cuộn). |
| Giá thường phản ánh kỳ vọng thị trường về giá giao ngay trong tương lai. | Có thể kém thanh khoản hơn Perpetual Contracts đối với một số cặp giao dịch. |
| Ít bị ảnh hưởng bởi các cơ chế tài trợ liên tục như Funding Rate. | Việc cuộn hợp đồng có thể phát sinh chi phí giao dịch bổ sung. |
Hợp Đồng Vĩnh Cửu (Perpetual Contracts)
Hợp đồng vĩnh cửu, được phổ biến rộng rãi bởi BitMEX và sau đó được các sàn giao dịch lớn như [Bitget Futures] áp dụng, là một sự đổi mới quan trọng trong thị trường phái sinh tiền điện tử.
1. Đặc Điểm Cốt Lõi: Sự Vô Thời Hạn
Điểm khác biệt cơ bản nhất của Perpetual Contracts là chúng **không có ngày đáo hạn**. Chúng cho phép nhà giao dịch giữ vị thế mua hoặc bán mãi mãi, miễn là họ duy trì đủ ký quỹ (margin).
Điều này mang lại sự linh hoạt to lớn, cho phép các chiến lược giao dịch dài hạn mà không cần phải lo lắng về việc cuộn hợp đồng.
2. Cơ Chế Neo Giá: Funding Rate (Phí Tài Trợ)
Vì không có ngày đáo hạn để buộc giá hợp đồng hội tụ về giá giao ngay (spot), các nhà phát triển hợp đồng vĩnh cửu đã tạo ra một cơ chế độc đáo gọi là **Funding Rate (Phí Tài Trợ)** để neo giá hợp đồng vĩnh cửu gần với giá giao ngay của tài sản cơ sở.
- **Cách thức hoạt động:** Funding Rate được tính toán và trao đổi định kỳ (thường là mỗi 8 giờ).
* Nếu giá hợp đồng vĩnh cửu cao hơn giá giao ngay (thị trường đang lạc quan – Long Bias), những người giữ vị thế MUA (long) sẽ phải trả phí cho những người giữ vị thế BÁN (short). * Nếu giá hợp đồng vĩnh cửu thấp hơn giá giao ngay (thị trường đang bi quan – Short Bias), những người giữ vị thế BÁN (short) sẽ phải trả phí cho những người giữ vị thế MUA (long).
- **Mục đích:** Cơ chế này khuyến khích các nhà giao dịch cân bằng lại thị trường. Nếu phí tài trợ quá cao cho phe long, các nhà giao dịch sẽ có động lực bán hợp đồng vĩnh cửu và mua tài sản giao ngay, đẩy giá hợp đồng vĩnh cửu xuống gần giá giao ngay hơn.
3. Ứng Dụng Giao Dịch
Sự linh hoạt của hợp đồng vĩnh cửu đã thúc đẩy nhiều chiến lược giao dịch chuyên sâu. Ví dụ, các nhà giao dịch có thể sử dụng các chiến lược giao dịch tần suất cao như [Scalping Strategy for Crypto Futures] mà không bị gián đoạn bởi ngày đáo hạn.
Hơn nữa, Perpetual Contracts là công cụ chính cho các chiến lược chênh lệch giá. Một chiến lược phổ biến là [Arbitrage Giữa Spot và Futures: Kiếm Lời Từ Sự Chênh Lệch Giá], nơi nhà giao dịch kiếm lợi nhuận từ sự khác biệt giá giữa hợp đồng vĩnh cửu và thị trường giao ngay, thường tận dụng Funding Rate.
4. Ưu và Nhược Điểm
| Ưu Điểm | Nhược Điểm |
|---|---|
| Không có ngày đáo hạn, cho phép giữ vị thế không giới hạn thời gian. | Phụ thuộc vào Funding Rate, có thể là chi phí giao dịch đáng kể nếu giữ vị thế lâu dài trong thị trường thiên vị. |
| Thanh khoản thường cao hơn nhiều so với các hợp đồng tương lai có ngày đáo hạn gần. | Rủi ro thanh lý cao hơn do thiếu cơ chế thanh toán bắt buộc (nhà giao dịch phải tự quản lý rủi ro). |
| Dễ dàng hơn cho việc sử dụng đòn bẩy cao trong thời gian dài. | Funding Rate có thể gây ra "chi phí cơ hội" khi nắm giữ vị thế ngược với xu hướng thị trường. |
So Sánh Chi Tiết: Futures Truyền Thống và Perpetual Contracts
Để giúp bạn hình dung rõ ràng hơn, bảng sau đây tổng hợp các khác biệt quan trọng nhất:
| Tính năng | Hợp Đồng Tương Lai (Futures) | Hợp Đồng Vĩnh Cửu (Perpetual) |
|---|---|---|
| Ngày Đáo Hạn | Có (Ngày cố định) | Không (Vô thời hạn) |
| Cơ chế Neo Giá Chính | Ngày đáo hạn buộc giá hội tụ về giá giao ngay. | Funding Rate (Phí Tài Trợ) được trao đổi định kỳ. |
| Chi phí Giữ Vị Thế Dài Hạn | Chi phí giao dịch khi cuộn hợp đồng (nếu muốn duy trì). | Funding Rate (có thể là chi phí hoặc lợi nhuận). |
| Thanh khoản | Phân tán qua nhiều kỳ hạn (tháng gần nhất thường thanh khoản nhất). | Tập trung vào một hợp đồng duy nhất, thường có thanh khoản rất cao. |
| Rủi ro Thanh lý | Vẫn tồn tại, nhưng ngày đáo hạn cung cấp một điểm kết thúc tự nhiên. | Rủi ro thanh lý liên tục cho đến khi vị thế được đóng thủ công. |
| Tính phù hợp Chiến lược | Phòng ngừa rủi ro theo thời gian, đầu cơ theo kỳ hạn. | Giao dịch lướt sóng (Scalping), giao dịch theo xu hướng, chênh lệch giá (Arbitrage). |
Phân Tích Sâu Hơn Về Các Yếu Tố Khác Biệt
- 1. Tác Động Của Funding Rate
Funding Rate là trái tim của hợp đồng vĩnh cửu và là yếu tố mà các nhà giao dịch hợp đồng truyền thống không cần quá quan tâm.
Hãy xem xét một ví dụ: Nếu Bitcoin đang giao dịch ở mức 60.000 USD trên thị trường giao ngay, và hợp đồng vĩnh cửu BTC/USD đang giao dịch ở mức 60.500 USD. Điều này có nghĩa là phe Long đang chiếm ưu thế và tin rằng giá sẽ tiếp tục tăng nhanh hơn giá giao ngay.
Trong trường hợp này, Funding Rate sẽ là dương. Nếu phí tài trợ là +0.01% mỗi 8 giờ:
- Một nhà giao dịch Long 1 BTC (giá trị 60.500 USD) sẽ phải trả 60.500 * 0.01% = 6.05 USD cho người bán.
- Một nhà giao dịch Short 1 BTC sẽ nhận được 6.05 USD.
Nếu bạn giữ vị thế Long trong một thị trường có Funding Rate dương liên tục trong 30 ngày (khoảng 90 lần tính phí), chi phí tích lũy có thể trở nên đáng kể, làm giảm lợi nhuận của bạn, ngay cả khi giá tài sản cơ sở không di chuyển nhiều. Đây là lý do tại sao việc áp dụng các chiến lược ngắn hạn như [Scalping Strategy for Crypto Futures] thường phù hợp hơn với Perpetual Contracts.
- 2. Sự Hội Tụ Giá (Price Convergence)
Trong hợp đồng tương lai truyền thống, sự hội tụ giá là điều bắt buộc. Khi ngày đáo hạn đến gần, sự khác biệt giữa giá hợp đồng và giá giao ngay sẽ bị thu hẹp do không có động cơ nào để duy trì sự chênh lệch đó.
Ngược lại, trong hợp đồng vĩnh cửu, sự hội tụ giá được thúc đẩy bởi áp lực giao dịch gây ra bởi Funding Rate. Nếu giá vĩnh cửu quá xa giá giao ngay, các nhà giao dịch chênh lệch giá sẽ thực hiện giao dịch [Arbitrage Giữa Spot và Futures: Kiếm Lời Từ Sự Chênh Lệch Giá] cho đến khi giá được điều chỉnh.
- 3. Lựa Chọn Sàn Giao Dịch
Việc lựa chọn sàn giao dịch cũng có sự khác biệt tùy thuộc vào loại hợp đồng bạn muốn giao dịch. Nhiều sàn giao dịch tiền điện tử lớn hiện nay tập trung phần lớn thanh khoản vào các hợp đồng vĩnh cửu. Ví dụ, khi bạn giao dịch trên [Bitget Futures], bạn sẽ thấy rằng các hợp đồng vĩnh cửu là sản phẩm chủ đạo do tính linh hoạt và nhu cầu của thị trường bán lẻ. Tuy nhiên, các sàn giao dịch phái sinh truyền thống hơn có thể vẫn duy trì các hợp đồng tương lai có ngày đáo hạn để phục vụ các tổ chức lớn cần phòng ngừa rủi ro có thời hạn cụ thể.
Lựa Chọn Nào Phù Hợp Với Bạn?
Việc lựa chọn giữa Futures và Perpetual phụ thuộc hoàn toàn vào mục tiêu giao dịch và phong cách quản lý rủi ro của bạn.
Giao Dịch Viên Ngắn Hạn và Đầu Cơ
Nếu bạn là người thích giao dịch tần suất cao, lướt sóng, hoặc muốn nắm bắt các biến động giá trong ngày/tuần mà không bị ràng buộc bởi thời gian, **Hợp đồng Vĩnh cửu** là lựa chọn tự nhiên. Chúng cung cấp tính thanh khoản cao và sự linh hoạt vô tận. Tuy nhiên, bạn phải luôn theo dõi Funding Rate, vì nó có thể ăn mòn lợi nhuận của bạn nếu bạn đi ngược lại xu hướng Funding Rate.
Nhà Phòng Ngừa Rủi Ro và Nhà Giao Dịch Theo Kỳ Hạn
Nếu bạn là một tổ chức hoặc một nhà giao dịch cá nhân muốn khóa một mức giá cố định cho một tài sản trong tương lai (ví dụ: bạn biết bạn sẽ cần mua 10 BTC sau ba tháng nữa và muốn cố định giá ngay bây giờ), **Hợp đồng Tương Lai Truyền Thống** cung cấp sự chắc chắn về ngày thanh toán, loại bỏ sự không chắc chắn của Funding Rate.
Nhà Giao Dịch Chênh Lệch Giá (Arbitrageur)
Các nhà giao dịch chênh lệch giá thường sử dụng cả hai loại hợp đồng, nhưng Perpetual Contracts là công cụ chính cho các chiến lược Market Neutral (trung lập với thị trường) liên quan đến Funding Rate, nơi họ kiếm lợi nhuận từ sự khác biệt về Funding Rate giữa các hợp đồng hoặc giữa hợp đồng vĩnh cửu và thị trường giao ngay, như đã đề cập trong chiến lược [Arbitrage Giữa Spot và Futures: Kiếm Lời Từ Sự Chênh Lệch Giá].
Kết Luận
Hiểu rõ sự khác biệt giữa Hợp đồng Tương lai và Hợp đồng Vĩnh cửu không chỉ là một bài tập lý thuyết; đó là nền tảng để xây dựng chiến lược giao dịch hiệu quả trong thị trường phái sinh tiền điện tử.
Hợp đồng Tương Lai truyền thống mang lại sự rõ ràng về thời gian và cơ chế thanh toán cố định. Ngược lại, Hợp đồng Vĩnh Cửu mang lại sự linh hoạt không giới hạn về thời gian, được cân bằng bởi cơ chế Funding Rate năng động.
Với kiến thức này, bạn đã sẵn sàng để khám phá sâu hơn các chiến lược giao dịch chuyên biệt và lựa chọn công cụ phù hợp nhất với hồ sơ rủi ro và mục tiêu lợi nhuận của mình. Hãy luôn nhớ rằng, quản lý rủi ro và hiểu rõ cơ chế hoạt động của công cụ phái sinh là chìa khóa để tồn tại và phát triển trong thị trường này.
Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị
| Sàn | Ưu điểm & tiền thưởng Futures | Đăng ký / Ưu đãi |
|---|---|---|
| Binance Futures | Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu | Đăng ký ngay |
| Bybit Futures | Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ | Bắt đầu giao dịch |
| BingX Futures | Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch | Tham gia BingX |
| WEEX Futures | Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí | Đăng ký WEEX |
| MEXC Futures | Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD) | Tham gia MEXC |
Tham gia cộng đồng của chúng tôi
Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.