Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures
Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures
Chào mừng các nhà giao dịch mới đến với thế giới năng động và đầy tiềm năng của thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi hiểu rằng việc làm quen với các công cụ phái sinh có thể gây choáng ngợp ban đầu. Trong số các sản phẩm giao dịch phổ biến nhất, Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Contracts) và Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Futures Contracts) thường gây nhầm lẫn nhất cho người mới bắt đầu.
Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích chi tiết sự khác biệt cốt lõi giữa hai loại hợp đồng này, giúp bạn đưa ra quyết định giao dịch sáng suốt hơn. Việc hiểu rõ bản chất của từng công cụ là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong hành trình **Crypto Futures Trading** của bạn.
Giới Thiệu Chung Về Hợp Đồng Tương Lai Tiền Điện Tử
Hợp đồng tương lai (Futures) là một thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một tài sản cơ sở (ở đây là tiền điện tử) tại một mức giá xác định vào một ngày xác định trong tương lai. Chúng được thiết kế để phòng ngừa rủi ro (hedging) hoặc đầu cơ (speculation).
Trong thị trường tiền điện tử, các hợp đồng này cho phép các nhà giao dịch hưởng lợi từ sự biến động giá mà không cần sở hữu tài sản cơ sở thực tế. Điều này thường được thực hiện thông qua việc sử dụng đòn bẩy, một công cụ mạnh mẽ nhưng cũng đầy rủi ro. Như đã đề cập trong tài liệu về **Đòn Bẩy trong Futures: Con Dao Hai Lưỡi và Cách Sử Dụng An Toàn**, việc sử dụng đòn bẩy đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về cơ chế quản lý rủi ro.
Hai loại hợp đồng tương lai chính mà bạn sẽ gặp là:
1. Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Futures Contracts). 2. Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Contracts).
Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Futures Contracts)
Hợp đồng tương lai truyền thống tuân theo mô hình được sử dụng rộng rãi trên các thị trường tài chính truyền thống như hàng hóa và ngoại hối.
1. Ngày Đáo Hạn (Expiration Date)
Đặc điểm xác định nhất của hợp đồng tương lai truyền thống là chúng có **ngày đáo hạn cố định**.
- Khi bạn mua hoặc bán một hợp đồng tương lai truyền thống, bạn cam kết thực hiện giao dịch đó vào một ngày cụ thể trong tương lai (ví dụ: 30 tháng 9 năm 2024).
- Khi ngày đáo hạn đến, hợp đồng sẽ được thanh lý (thường là thanh toán bằng tiền mặt, tức là chênh lệch giá trị, thay vì giao hàng vật lý trong thị trường tiền điện tử).
- Nếu bạn muốn tiếp tục vị thế của mình sau ngày đáo hạn, bạn phải đóng vị thế hiện tại và mở một vị thế mới ở kỳ hạn xa hơn (gọi là "rolling over").
2. Cơ Chế Định Giá (Pricing Mechanism)
Giá của hợp đồng tương lai truyền thống thường bị ảnh hưởng bởi hai yếu tố chính: giá giao ngay (spot price) và lãi suất (cost of carry) cho đến ngày đáo hạn.
- **Contango:** Khi giá hợp đồng tương lai cao hơn giá giao ngay (thường xảy ra khi chi phí nắm giữ tài sản là dương).
- **Backwardation:** Khi giá hợp đồng tương lai thấp hơn giá giao ngay (ít phổ biến hơn trong các thị trường tiền điện tử đang phát triển nhưng vẫn có thể xảy ra).
3. Thanh Toán (Settlement)
Hợp đồng tương lai truyền thống thường được thanh toán theo kỳ hạn. Chúng ít được sử dụng rộng rãi trong giao dịch tiền điện tử so với hợp đồng vĩnh viễn, mặc dù một số sàn giao dịch lớn vẫn cung cấp chúng (ví dụ: hợp đồng quý 3, quý 4).
Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Viễn (Perpetual Contracts)
Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Swaps) là một đổi mới quan trọng trong giao dịch tiền điện tử, được phổ biến rộng rãi bởi BitMEX và hiện được cung cấp bởi hầu hết các sàn giao dịch lớn, bao gồm cả **Bybit Perpetual Contracts**.
1. Không Có Ngày Đáo Hạn
Đây là sự khác biệt lớn nhất và quan trọng nhất.
- Hợp đồng vĩnh viễn **không có ngày đáo hạn**. Chúng có thể được giữ mở vô thời hạn, miễn là nhà giao dịch duy trì đủ ký quỹ (margin) để tránh bị thanh lý.
- Điều này mang lại sự linh hoạt tối đa cho các nhà giao dịch muốn nắm giữ xu hướng dài hạn mà không phải lo lắng về việc chuyển đổi vị thế (rolling over).
2. Cơ Chế Neo Giá (Pegging Mechanism)
Vì không có ngày đáo hạn để ép giá hợp đồng về giá giao ngay, hợp đồng vĩnh viễn cần một cơ chế riêng để đảm bảo giá của chúng bám sát giá giao ngay của tài sản cơ sở. Cơ chế này được gọi là **Phí Tài Trợ (Funding Rate)**.
- Phí Tài Trợ (Funding Rate)
Phí tài trợ là một cơ chế trao đổi định kỳ giữa những người giữ vị thế mua (long) và những người giữ vị thế bán (short).
- **Mục đích:** Đảm bảo giá hợp đồng vĩnh viễn không bị lệch quá xa so với giá giao ngay.
- **Cách thức hoạt động:**
* Nếu giá hợp đồng vĩnh viễn **cao hơn** giá giao ngay (thị trường đang lạc quan quá mức - Long bias), những người giữ vị thế mua sẽ trả phí tài trợ cho những người giữ vị thế bán. * Nếu giá hợp đồng vĩnh viễn **thấp hơn** giá giao ngay (thị trường đang bi quan quá mức - Short bias), những người giữ vị thế bán sẽ trả phí tài trợ cho những người giữ vị thế mua.
- **Tần suất:** Phí tài trợ thường được tính toán và trao đổi sau mỗi 8 giờ (mặc dù tần suất có thể khác nhau tùy sàn giao dịch).
- Lưu ý quan trọng:** Phí tài trợ KHÔNG phải là phí giao dịch mà là một cơ chế trao đổi giữa các nhà giao dịch. Nếu bạn không giữ vị thế mở tại thời điểm tính phí, bạn sẽ không phải trả hoặc nhận được khoản phí này. Tuy nhiên, nếu bạn giữ vị thế mở, phí tài trợ có thể làm tăng hoặc giảm đáng kể chi phí giao dịch tổng thể của bạn.
3. Thanh Toán Và Ký Quỹ
Giống như hợp đồng tương lai truyền thống, hợp đồng vĩnh viễn thường được thanh toán bằng tiền mặt (thường là stablecoin như USDT hoặc BUSD) và sử dụng cơ chế ký quỹ (Margin).
- **Ký quỹ ban đầu (Initial Margin):** Số tiền tối thiểu cần thiết để mở một vị thế.
- **Ký quỹ duy trì (Maintenance Margin):** Mức ký quỹ tối thiểu cần thiết để giữ vị thế mở. Nếu tài khoản của bạn giảm xuống dưới mức này, bạn sẽ bị thanh lý.
Bảng So Sánh Chi Tiết: Perpetual vs. Futures Truyền Thống
Để dễ hình dung, dưới đây là bảng tổng hợp các điểm khác biệt chính giữa hai loại hợp đồng này:
| Đặc Điểm | Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Viễn (Perpetual) | Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Futures) |
|---|---|---|
| Ngày Đáo Hạn | Không có ngày đáo hạn (Vô thời hạn) | Có ngày đáo hạn cố định (Ví dụ: Hàng quý) |
| Cơ Chế Neo Giá | Phí Tài Trợ (Funding Rate) | Chênh lệch giá do thời gian đáo hạn (Cost of Carry) |
| Rolling Over | Không cần thiết, có thể giữ vô thời hạn | Cần thiết để duy trì vị thế sau ngày đáo hạn |
| Cơ Chế Định Giá | Bị ảnh hưởng trực tiếp bởi Phí Tài Trợ | Bị ảnh hưởng bởi lãi suất và thời gian |
| Tính Thanh Khoản | Thường cao hơn do tính linh hoạt | Có thể thấp hơn, tập trung vào các kỳ hạn nhất định |
| Rủi Ro Thanh Lý | Rủi ro thanh lý liên tục nếu không duy trì ký quỹ | Rủi ro thanh lý liên tục, cộng thêm rủi ro đáo hạn |
Phân Tích Sâu Hơn Về Các Yếu Tố Quan Trọng
Việc lựa chọn giữa Perpetual và Futures phụ thuộc vào chiến lược giao dịch và mục tiêu của nhà đầu tư.
1. Ảnh Hưởng Của Phí Tài Trợ (Đối với Perpetual)
Đối với các nhà giao dịch hợp đồng vĩnh viễn, việc theo dõi Phí Tài Trợ là bắt buộc.
- **Chi phí nắm giữ:** Nếu bạn giữ một vị thế mua (Long) trong một thị trường tăng giá mạnh mẽ, bạn có thể phải liên tục trả phí tài trợ, làm giảm lợi nhuận thực tế của bạn. Ngược lại, nếu bạn bán khống (Short) trong một đợt tăng giá kéo dài, bạn sẽ được trả phí, giúp bù đắp chi phí cơ hội.
- **Tín hiệu thị trường:** Mức phí tài trợ cực đoan (rất dương hoặc rất âm) thường là dấu hiệu cho thấy thị trường đang bị quá mua hoặc quá bán, có thể báo hiệu một sự đảo chiều sắp xảy ra.
2. Quản Lý Rủi Ro Đòn Bẩy
Cả hai loại hợp đồng đều cho phép sử dụng đòn bẩy cao, điều này khuếch đại cả lợi nhuận và thua lỗ. Việc quản lý rủi ro là tối quan trọng.
Khi sử dụng đòn bẩy, nhà giao dịch phải luôn nhận thức được nguy cơ thanh lý. Thanh lý xảy ra khi mức ký quỹ của bạn giảm xuống dưới mức duy trì. Điều này có nghĩa là sàn giao dịch sẽ tự động đóng vị thế của bạn để ngăn chặn khoản lỗ vượt quá số tiền ký quỹ bạn đã gửi. Việc tìm hiểu về cách tính toán và sử dụng đòn bẩy một cách thận trọng, như đã được nhấn mạnh trong các hướng dẫn chuyên môn, là điều kiện tiên quyết để tồn tại trên thị trường này.
3. Lựa Chọn Cho Các Chiến Lược Giao Dịch Khác Nhau
- **Giao dịch trong ngày (Day Trading) và Giao dịch theo xu hướng ngắn hạn:** Hợp đồng Vĩnh viễn là lựa chọn lý tưởng do tính linh hoạt và không có áp lực ngày đáo hạn. Bạn có thể giữ vị thế qua nhiều ngày mà không cần tái cơ cấu.
- **Phòng ngừa rủi ro theo kỳ hạn:** Các tổ chức lớn hoặc các nhà giao dịch muốn phòng ngừa rủi ro cho một sự kiện cụ thể trong tương lai (ví dụ: một sự kiện pháp lý lớn) có thể ưa chuộng Hợp đồng Tương lai Truyền thống với ngày đáo hạn rõ ràng, vì nó mô phỏng chính xác hơn các hợp đồng phái sinh truyền thống.
- **Giao dịch chênh lệch giá (Basis Trading):** Trong một số điều kiện thị trường, có sự khác biệt đáng kể giữa giá giao ngay và giá hợp đồng tương lai truyền thống (đặc biệt là hợp đồng gần nhất). Các nhà giao dịch có thể khai thác sự chênh lệch này, một chiến lược ít khả thi hơn với hợp đồng vĩnh viễn do cơ chế Phí Tài Trợ liên tục điều chỉnh giá.
Kết Luận: Lựa Chọn Nào Phù Hợp Với Bạn?
Đối với phần lớn các nhà giao dịch cá nhân tham gia vào thị trường tiền điện tử ngày nay, **Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Contracts)** là sản phẩm chủ đạo. Sự tiện lợi của việc không có ngày đáo hạn và khả năng giữ vị thế theo xu hướng dài hạn mà không cần giao dịch lại đã khiến chúng trở nên vượt trội.
Tuy nhiên, nhà giao dịch phải luôn nhớ rằng sự linh hoạt này đi kèm với trách nhiệm quản lý Phí Tài Trợ và giám sát ký quỹ liên tục.
Hợp đồng Tương lai Truyền thống vẫn có chỗ đứng, chủ yếu dành cho các chiến lược phòng ngừa rủi ro có thời gian cụ thể hoặc những người quen thuộc với mô hình giao dịch phái sinh truyền thống hơn.
Dù bạn chọn loại hợp đồng nào, hãy luôn bắt đầu với số vốn nhỏ, sử dụng đòn bẩy một cách thận trọng, và không ngừng học hỏi về các cơ chế thị trường phức tạp như ký quỹ, thanh lý, và phí giao dịch. Thị trường phái sinh tiền điện tử là một lĩnh vực thú vị và có lợi nhuận cao, nhưng chỉ dành cho những người chuẩn bị kỹ lưỡng.
Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị
| Sàn | Ưu điểm & tiền thưởng Futures | Đăng ký / Ưu đãi |
|---|---|---|
| Binance Futures | Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu | Đăng ký ngay |
| Bybit Futures | Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ | Bắt đầu giao dịch |
| BingX Futures | Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch | Tham gia BingX |
| WEEX Futures | Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí | Đăng ký WEEX |
| MEXC Futures | Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD) | Tham gia MEXC |
Tham gia cộng đồng của chúng tôi
Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.